Kỹ năng sống là gì? Ý nghĩa của kỹ năng sống như thế nào? Trong xã hội hiện đại ngày nay có những thay đổi về chất lượng cuộc sống của con người ngày càng tốt hơn. Việc hình thành kỹ năng sống là một yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của mỗi người. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu thêm về khái niệm kỹ năng sống và đưa ra cái nhìn bao quát hơn. Ngoài ra không thể thiếu top các kỹ năng sống cơ bản quan trọng nhất mà chúng ta nên trang bị cho bản thân.
Kỹ năng sống là gì?
Kỹ năng sống nghĩa là gì? Kỹ năng sống là một tập hợp các hành vi tích cực và khả năng thích nghi của mỗi cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày. Đây cũng là các kỹ năng mà con người có thể tiếp thu được thông qua sự giáo dục, các trải nghiệm trực tiếp, xử lý các vấn đề và trả lời cho các câu hỏi thường gặp.
Hiện nay khái niệm kỹ năng sống đang được hiểu theo nhiều quan điểm khác nhau. Trong đó nổi bật lên là:
- Khái niệm kỹ năng sống theo Unesco: đó là năng lực mà mỗi cá nhân có thể thực hiện đầy đủ với các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày.
- Khái niệm kỹ năng sống theo WTO: đó là những kỹ năng thiên về tính chất tâm lý xã hội, và kỹ năng giao tiếp sẽ được vận dụng nhiều trong các tình huống hàng ngày. Nhằm mục đích là mang đến sự tương tác có hiệu quả với mọi người. Từ đó, giải quyết tốt những vấn đề, các tình huống nảy sinh trong cuộc sống.
Tóm lại, kỹ năng sống không chỉ là nhận thức mà là cách vận dụng những kiến thức đã tích lũy để xử lý các tình huống xảy ra trong thực tiễn đem lại hiệu quả cao nhất. Qua đó, giúp cho cuộc sống của con người trở nên ý nghĩa hơn, vui vẻ hơn.
Đặc trưng cơ bản của kỹ năng sống là gì?
Biểu hiện đặc trưng cơ bản của kỹ năng sống đó chính là:
- Là khả năng con người biết cách sống một cuộc đời hữu ích, có cách sống phù hợp với môi trường xã hội.
- Biểu hiện qua khả năng con người có thể vận dụng các kỹ năng để đương đầu trước những tình huống khó khăn, tình huống bất ngờ và có thể vượt qua nó một cách suôn sẻ.
- Kỹ năng về mặt tâm lý cũng là một trong những đặc trưng cơ bản của kỹ năng sống. Qua đó con người có thể quản lý chính bản thân mình và tương tác tích cực hơn với mọi người, với xã hội.
Kỹ năng sống bao gồm những gì? Có những kỹ năng cơ bản nào?
Kỹ năng sống đa dạng có nhiều kỹ năng khác nhau, nhưng điểm chung là ít khi nào tồn tại độc lập với nhau. Các kỹ năng sống luôn có các mối quan hệ chặt chẽ, liên kết mật thiết với nhau, đan xen, bổ sung cho nhau.
Các kỹ năng sống cơ bản bao gồm:
- Kỹ năng về mặt nhận thức.
- Kỹ năng xác định giá trị.
- Kỹ năng về giao tiếp, lắng nghe.
- Kỹ năng khả năng đưa ra quyết định và cách giải quyết vấn đề.
- Kỹ năng về cách xác định mục tiêu.
- Kỹ năng về mặt tư duy tích cực.
- Kỹ năng xử lý vấn đề căng thẳng.
Xem thêm:
Ý nghĩa của kỹ năng sống và tầm quan trọng như thế nào?
Kỹ năng sống hiện đang là một vấn đề quan trọng trong việc giáo dục toàn diện trong mọi lứa tuổi khác nhau. Kỹ năng sống đóng vai trò quan trọng giúp con người tích lũy thêm nhiều kiến thức mới, sự tự tin, cách nhìn nhận vấn đề theo các chiều hướng tích cực. Vậy kỹ năng sống có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống của chúng ta?
Kỹ năng sống giúp phát triển các thói quen lành mạnh
Kỹ năng sống giúp chúng ta có thói quen tốt, tích cực, có thể kiểm soát được các cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của bản thân. Có kỹ năng sống con người sẽ có các hành động chuẩn xuất phát từ các tư duy, những thói quen lành mạnh được nuôi dưỡng trước đó. Với những người được trang bị các kỹ năng sống hoàn chỉnh họ sẽ sống lạc quan, năng động, bản lĩnh và trở thành người thành công hơn trong cuộc sống.
Giáo dục kỹ năng sống tạo ra một xã hội tích cực
Một trong những ý nghĩa quan trọng của kỹ năng sống là giúp giảm thiểu các vấn nạn, các tệ nạn xã hội. Vì nguyên nhân của nhiều vấn đề tệ nạn xuất phát từ những người thiếu đi kỹ năng sống gây ra.
Giáo dục kỹ năng sống giúp thúc đẩy các hành vi tích cực của con người khi phải đối mặt với những thử thách, những khó khăn. Khi được giáo dục họ sẽ không dễ dàng sa ngã, không dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường sống; giúp giảm thiểu những tệ nạn xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống để đảm bảo và sống hạnh phúc hơn.
Kỹ năng sống giúp hình thành các giá trị sống
Giá trị sống của mỗi người được hình thành qua các kỹ năng sống. Đối với con người các chuẩn mực, giá trị sống cho chúng ta những quy tắc chuẩn mực trong các mối quan hệ giữa con người với con người, và quan hệ xã hội.
Ngoài ra, mỗi cá nhân có thể định hướng và điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội. Từ đó, có thể ứng phó trước các tình huống xảy ra, biết cách quản lý cảm xúc, học được cách giao tiếp ứng xử với các mối quan hệ xung quanh; giúp bản thân trở thành một người tích cực, lành mạnh, có giá trị với xã hội.
Kỹ năng sống khơi nguồn tri thức một cách hợp lý
Kỹ năng sống vững chắc giúp chúng ta biết cách sử dụng nguồn tri thức cho hợp lý, mang lại nhiều lợi ích cho bản thân và người xung quanh. Thành thạo kỹ năng sống giúp chúng ta biết cách tôn trọng bản thân, biết cách cư xử, tôn trọng người khác. Biết cách hợp tác, xây dựng, duy trì và xây dựng tính đoàn kết trong các mối quan hệ. Có thể thích ứng trước những thay đổi hoặc từ bỏ sự tham lam ích kỷ để bổ sung cho mình những kỹ năng theo khả năng của mình.
Kỹ năng sống cân bằng khả năng kinh tế
Xã hội hiện nay con người đang dễ bị ảnh hưởng bởi những giá trị về mặt vật chất. Thành thạo kỹ năng sống giúp chúng ta có thể cân bằng các mục tiêu về vật chất tránh đi những hành vi thiếu sự trung thực, các phản ứng bất hợp tác và ích kỷ cá nhân. Nhờ vào kỹ năng sống giúp con người dần ổn định giữa những biến động trong cuộc đời, có thể sẽ khó khăn hơn nhưng khi đã vượt qua được chúng ta sẽ không có cảm giác bị mất mát, thiệt thòi.
Kỹ năng sống có ý nghĩa quan trọng giúp rèn luyện các tư duy tích cực, hình thành các thói quen tích cực, thói quen tốt trong cuộc sống. Giáo dục kỹ năng sống giúp các công dân biết suy nghĩ bằng trí não của mình, biết phân tích đúng sai, dù làm gì hay trong hoàn cảnh nào cũng phải biết chịu trách nhiệm trước những việc làm của mình.
Hệ thống các kỹ năng sống theo độ tuổi như thế nào?
Tùy theo độ tuổi khác nhau sẽ học các kỹ năng sống khác nhau phù hợp với từng độ tuổi. Cụ thể:
Kỹ năng sống cho học sinh mầm non
Trẻ ở độ tuổi mầm non các kỹ năng sống đóng vai trò quan trọng với sự phát triển của bé sau này. Đối với các kỹ năng sống dành cho trẻ ở độ tuổi này nên lựa chọn kỹ năng đơn giản, có khả năng áp dụng trong thực tiễn hàng ngày để trẻ có thể hình thành nên các thói quen tốt ngay từ khi còn bé. Kỹ năng sống cần phải dạy cho trẻ đó là:
- Kỹ năng tự chăm sóc bản thân: Đối với kỹ năng này bố mẹ có thể chỉ bảo con các công việc đơn giản như: đánh răng, vệ sinh cá nhân, tự ăn, nhờ sự giúp đỡ khi gặp khó khăn…
- Kỹ năng giao tiếp ứng xử: Hướng dẫn cho trẻ các kỹ năng giao tiếp ứng xử từ những việc cơ bản như chào hỏi, lễ phép, biết nhường nhịn…
- Kỹ năng bơi lội: Kỹ năng này không chỉ hỗ trợ cho trẻ phát triển về thể lực mà còn giúp bé tăng khả năng sinh tồn.
- Kỹ năng vượt qua thử thách, khó khăn: Tạo cho trẻ những thói quen, kỹ năng vượt qua khó khăn khi gặp trở ngại đơn giản như đứng dậy sau khi vấp ngã, để trở tự giải quyết trước khi hướng dẫn trẻ làm sao để vượt qua trở ngại…
- Kỹ năng chia sẻ và giúp đỡ mọi người: Kỹ năng này sẽ giúp trẻ dần trở nên nhân hậu, có lòng nhân ái, biết chia sẻ giúp đỡ người xung quanh.
- Kỹ năng học hỏi: Bố mẹ có thể mua các loại sách đa dạng chủ đề giúp trẻ tìm hiểu. Ngoài ra, phụ huynh khi giao tiếp với con cũng có thể dạy bé cách tự đặt câu hỏi “vì sao” và tự đi tìm câu trả lời cho câu hỏi đó…
- Kỹ năng phòng tránh nguy hiểm: Xã hội hiện nay tồn tại nhiều mối nguy cơ có thể đe dọa đến sự an toàn của trẻ. Phụ huynh cần dạy cho con những việc như: không nhận đồ từ người lạ, tránh các nơi có đồ vật, con vật gây nguy hiểm…
Kỹ năng sống cho trẻ tiểu học
Giáo dục cho trẻ những kỹ năng sống ở bậc tiểu học giúp trẻ có thể tự tin thể hiện bản thân, hình thành nhiều thói quen tích cực hơn, không ngại đối mặt với những thách thức trong các tình huống xảy ra.
- Nhóm kỹ năng giao tiếp, hòa nhập cuộc sống: Giao tiếp đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Cha mẹ có thể dạy trẻ giao tiếp theo nhiều hình thức khác nhau: qua lời nói, qua ngôn ngữ cơ thể, cách sử dụng từ ngữ phù hợp khi giao tiếp với mọi người. Đồng thời, dạy trẻ biết cách phân biệt đúng sai, bảo vệ mình tránh khỏi những nguy hiểm, rủi ro.
- Nhóm kỹ năng học tập, vui chơi giải trí, lao động: Đó là tập hợp các kỹ năng nghe, nói, đọc viết, các kỹ năng quan sát, đưa ra lập luận, ý kiến khi trong tập thể.
- Nhóm các kỹ năng phục vụ bản thân, giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường.
- Nhóm kỹ năng quản lý cảm xúc: đó là các kỹ năng kiềm chế cảm xúc, kiểm soát cảm xúc…
Những nguyên tắc và lưu ý khi dạy kỹ năng sống cho trẻ
Đến đây có thể nhận thấy rằng dạy kỹ năng sống chính là dạy thực hành nên tùy theo hoàn cảnh thực tế có thể ưu tiên dạy những kỹ năng phù hợp với trẻ. Bên cạnh rèn luyện các kỹ năng giao tiếp cho trẻ bố mẹ cần chú ý giúp trẻ có thái độ, nhận thức đúng đắn để có thể xử lý những tình huống linh hoạt khác nhau. Tùy theo độ tuổi mà áp dụng kỹ năng khác nhau với mức độ khó lên khi bé dần lớn hơn. Dưới đây là một số nguyên tắc và lưu ý khi dạy kỹ năng sống cho trẻ.
Thời điểm dạy kỹ năng sống cho trẻ
Thời điểm thích hợp tốt nhất khi dạy kỹ năng sống cho trẻ tốt nhất là càng sớm càng tốt. Khi bé có thể bắt đầu có khả năng tiếp thu các kiến thức, có thể tự mình thực hành các kỹ năng cơ bản khi được dạy.
Xem thêm:
Trẻ ở độ tuổi mầm non từ 4 – 5 tuổi là thích hợp để bố mẹ có thể dạy trẻ kỹ năng sống. Đây là độ tuổi trẻ có nhu cầu khám phá, làm quen, tò mò với những điều thú vị trong cuộc sống. Và cũng là giai đoạn cung cấp những kích thích để có thể tạo thành những kết nối phát triển não bộ cho trẻ, giúp trẻ tiếp thu tốt nhất.
Kiểm soát lời chỉ trích
Phụ huynh cần cố gắng kiểm soát những lời chỉ trích khi dạy con. Không ai thích nghe những lời chỉ trích trong bất cứ tình huống nào đều khiến trẻ buồn lâu dần sinh phẫn uất. Điều này càng khiến trẻ trở nên khó mở lòng hơn với bố mẹ mình. Hãy cư xử nhẹ nhàng hơn, phê bình nhưng có thể đi đôi với khen ngợi sẽ rất hiệu quả.
Đưa ra cho con sự lựa chọn
Đưa cho trẻ sự lựa chọn và yêu cầu không có nghĩa là nghiêm khắc và ép buộc. Cho con những sự lựa chọn sẽ khiến chúng cảm thấy mình được tôn trọng nhưng cha mẹ vẫn có thể kiểm soát được hành vi của trẻ.
Cho con cơ hội được thay đổi
Nhiều người nghĩ rằng đối với trẻ ép trẻ tuân theo các quy tắc đặt ra là một hình thức nuôi dạy con cái tốt nhất. Vì khi lớn lên có rất nhiều quy tắc phải tuân theo dù có muốn hay không. Nhưng với những đứa trẻ có trí tưởng tượng phong phú, sự sáng tạo nếu bị ép buộc sẽ khiến trẻ mất đi những khả năng này. Do đó hãy đưa cho trẻ những quy tắc của riêng mình và dần điều chỉnh sao cho phù hợp với bé.
Thấu hiểu con cái
Thấu hiểu con cái sẽ giúp bố mẹ nắm bắt được những suy nghĩ thật sự của con mình đang muốn gì, cần gì. Từ đó, định hướng cho con phát triển theo đúng sở thích và nguyện vọng mà không bị gò bó trong sự áp đặt của cha mẹ.
3 kỹ năng sống cơ bản cho trẻ nên học sớm
Có rất nhiều kỹ năng sống để trẻ có thể học hỏi và làm quen. Tuy nhiên, đối với những trẻ nhỏ trong độ tuổi mầm non và tiểu học bạn có thể tham khảo một số gợi ý sau:
Kỹ năng tự làm chủ bản thân
Những kỹ năng cơ bản bắt buộc mà bé phải tự làm như: đánh răng, rửa mặt, vệ sinh, tắm rửa thân thể hoặc kỹ năng tự sắp xếp, tự dọn dẹp bàn học, gấp chăn màn, quần áo… Đây là những kỹ năng cơ bản nhất mà bạn cần rèn luyện cho bé từ sớm để có thể tự mình làm lấy mà không cần sự trợ giúp từ cha mẹ, thầy cô.
Kỹ năng giao tiếp và ứng xử
Trẻ con như tờ giấy trắng nếu chúng ta vẽ lên những điều tốt bé sẽ phát triển theo chiều hướng tốt đẹp hơn và ngược lại. Vậy nên, kỹ năng giao tiếp, ứng xử là một phần quan trọng mà bất cứ bố mẹ nào cũng cần phải lưu tâm để dạy cho con.
Khi được học những cách ứng xử phù hợp bé sẽ trở nên tự tin hơn trong giao tiếp, diễn đạt ý của mình được mạch lạc, rõ ràng. Hơn nữa, bé sẽ biết cách thể hiện quan điểm, thái độ khác nhau khi nói chuyện với người lớn, hay nói chuyện với bạn bè hoặc các e nhỏ.
Kỹ năng tự bảo vệ bản thân
Kỹ năng này sẽ giúp bé phân biệt được những nơi an toàn và không an toàn. Từ đó nhận thức được các vấn đề và tìm được người giúp đỡ phù hợp khi gặp phải các tình huống không may xảy ra. Bạn hãy dạy cho trẻ những nơi nguy hiểm trong nhà như ổ điện, các vật sắc nhọn, nơi có nước bé cần tránh nếu không có sự kiểm soát…
Ngoài ra, bạn cần dạy cho trẻ biết cách từ chối và không nói chuyện với người lạ, không đi theo người lạ đến những nơi khác. Dù cho họ có dụ bánh kẹo hay nói là người quen của ba mẹ. Hướng dẫn trẻ ghi nhớ số điện thoại của người lớn trong nhà. Nếu chẳng may bị lạc hoặc gặp tình huống nguy hiểm hãy nhờ đến sự trợ giúp của các cô chú công an, bảo vệ…
Top 10+ kỹ năng sống giúp bạn trở thành người thành công
Để đạt được những thành công trong sự nghiệp hay trong cuộc sống. Bản thân bạn cần phải trau dồi qua quá trình học hỏi và rèn luyện. Dưới đây là những kỹ năng sống để bạn dễ dàng thành công hơn, tham khảo nhé!
Kỹ năng giao tiếp
Người thành công là người biết cách giao tiếp với người khác hay nói theo cách khác họ chính là những nhà truyền thông tài ba. Giao tiếp tốt giúp bạn hiểu được đối phương và sẽ có tư duy phản biện tốt. Nhờ đó, bạn sẽ xây dựng được cho mình một đội ngũ làm việc nhanh chóng, hiệu quả, thậm chí nhiều người còn sử dụng khả năng giao tiếp của mình để cải thiện hiệu suất làm việc.
Kỹ năng làm việc nhóm
Trong môi trường xã hội con người không thể sống độc lập 1 cá thể tách biệt mà có rất nhiều quan hệ đối với vạn vật xung quanh. Kỹ năng làm việc nhóm là một kỹ năng cần thiết trong xã hội phát triển như hiện nay. Làm việc nhóm giúp công việc đạt được hiệu suất cao, có nhiều ý tưởng sáng tạo và hỗ trợ lẫn nhau, rút ngắn thời gian hoàn thành dự án.
Do đó, để làm việc nhóm tốt bạn cần có thái độ ôn hòa với đồng nghiệp, cố gắng hoàn thành tốt công việc chung được giao. Hơn nữa, dành sự tôn trọng cho các thành viên, có sự đoàn kết, hợp tác, tin tưởng lẫn nhau.
Tuy nhiên, để tránh gặp phải tình trạng người làm người không khi làm việc nhóm cần có kế hoạch cụ thể, rõ ràng, công việc được phân chia cho các thành viên phải minh bạch. Khi làm việc nhóm, nếu bạn là một người quản lý hoặc lãnh đạo bạn cần phải nắm được điểm mạnh, điểm yếu của từng người như vậy mới có thể phân công việc phù hợp.
Kỹ năng đưa ra quyết định
Kỹ năng đưa ra quyết định là một trong những kỹ năng sống quan trọng cả trong công việc và cuộc sống. Để gặt hái được thành công chúng ta không chỉ ngồi im và tưởng tượng về chúng. Hãy tự tin vào lựa chọn của mình, khi bạn đủ tự tin bạn sẽ có động lực để cố gắng và nỗ lực để chứng minh được điều đó với mọi người. Biết cách phân tích chính xác từ đó cân nhắc các lựa chọn và đưa ra các quyết định tốt nhất dựa trên những thông tin xác thực.
Kỹ năng quản lý thời gian
Quản lý quỹ thời gian một cách hợp lý giúp bạn có thể giữ gìn kỷ luật và tập chung vào các công việc để hoàn thành các mục tiêu đề ra. Biết quản lý thời gian sẽ giúp bạn hoàn tất công việc của mình trong thời gian cụ thể đã định. Sau đó có thể tận hưởng những hoạt động khác như dành thời gian phát triển bản thân với các kỹ năng nâng cao, dành thời gian cho gia đình, dành thời gian chăm sóc bản thân…
Kỹ năng hợp tác
Có kỹ năng hợp tác tốt giúp bạn có thể thăng tiến trong sự nghiệp và có khả năng hợp tác cao với những người xung quanh. Cải thiện kỹ năng hợp tác giúp bạn cải thiện các kỹ năng khác như giải quyết xung đột, học hỏi các kỹ năng lãnh đạo, biết lắng nghe, đồng cảm và làm việc nhóm hiệu quả hơn.
Kỹ năng xử lý tình huống ngẫu nhiên
Công việc hay cuộc sống không phải lúc nào cũng thuận lợi, suôn sẻ. Ngày nào đó bỗng dưng bạn bất ngờ gặp phải tình huống khó khăn mà chưa tìm được cách giải quyết tốt nhất. Dù ở vị trí nhân viên hay quản lý, lãnh đạo thì kỹ năng xử lý tình huống là một kỹ năng sống vô cùng quan trọng.
Khả năng tự đứng dậy
Cuộc đời con người không thể tránh những thất bại, do đó học cách đương đầu với thất bại và phát triển khả năng phục hồi là điều cần thiết để bạn đạt được thành công. Biết học cách xem sự thất bại là bài học và là động lực để tiếp tục đứng lên là một trong quá trình học tập của kỹ năng sống này. Nếu bạn đang thử thách bản thân trước những điều mới lạ và sẵn sàng chấp nhận rủi ro bởi đó là điều không thể tránh khỏi ở thời điểm nào đó. Thật tuyệt vời nếu bạn có thể học học và phát triển bản thân từ những thất bại của chính mình.
Biết lắng nghe ý kiến và rút kinh nghiệm
Khả năng biết lắng nghe người khác và rút ra được những bài học kinh nghiệm không phải nhanh. Bạn cần có thời gian học hỏi, học cách lắng nghe như thế nào cho đúng và hiệu quả không phải là chuyện dễ dàng.
Đối với những lời khen tặng hãy cố gắng hơn nữa để làm những việc tốt đó và không ngừng cố gắng thêm. Còn những lời phê bình thì bạn hãy trân trọng vì họ cũng chỉ muốn bạn tốt hơn mà thôi.
Kỹ năng đặt ra mục tiêu
Biết mình cần gì và biết đặt mục tiêu rõ ràng trong công việc, trong cuộc sống của mình sẽ giúp bạn dễ dàng chạm tay tới thành công. Bởi khi đã xác định được công việc cụ thể cần thực hiện bạn sẽ chỉ cần cố gắng làm việc theo mục tiêu đã định sẵn.
Hãy cố gắng đề ra những mục tiêu rõ ràng, lên kế hoạch từng bước, từng thời điểm cụ thể, xác định các mục tiêu ngắn và dài hạn, cái nào thực hiện trước, cái nào sau.
Như vậy, với những chia sẻ về kỹ năng sống là gì, vì sao nên học kỹ năng sống, các kỹ năng sống cơ bản, kỹ năng sống để giúp bạn thành công…Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn và trang bị cho mình những kỹ năng sống cần thiết để phát triển bản thân theo hướng tích cực.
