Môi trường là gì? Môi trường sống là gì? Vai trò của môi trường đối với đời sống của con người và các sinh vật như thế nào? Khái niệm môi trường khá rộng, theo góc độ chung nhất có thể hiểu đó là những điều kiện quan trọng và cần thiết cho sự sống của con người và các sinh vật khác.
Tuy nhiên, hiện nay hành tinh xanh của chúng ta đang đứng trước nguy cơ của sự ô nhiễm khiến nhiều người cảm thấy lo lắng trước những biến đổi bất lợi của môi trường làm ảnh hưởng đến sự sống của con người nói chung. Trong bài viết dưới đây chúng tôi sẽ giới thiệu và phân tích một số thông tin liên quan đến môi trường giúp bạn tìm hiểu thêm các thông tin liên quan hãy theo dõi nhé!
Môi trường là gì?
Môi trường là tập hợp nhiều yếu tố trong đó có yếu tố tự nhiên và yếu tố nhân tạo; chúng có quan hệ mật thiết với nhau và bao quanh con người, gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người và thiên nhiên. Có thể hiểu đơn giản môi trường là không gian sống của con người và các loài sinh vật bao quanh con người.
Từ thuở sơ khai khi con người còn có cuộc sống hoang dã, nguyên thủy. Môi trường khi đó là nơi cung cấp các tài nguyên thiên nhiên: hoa quả, động vật, rừng cây, khoáng sản…giúp con người có thể duy trì sự sống. Các yếu tố vật chất này đều tạo ra các mối tương quan chặt chẽ giúp các nhu cầu của con người có thể được thỏa mãn. Đó là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển mạnh mẽ đối với đời sống nhân loại.
Những khái niệm môi trường là gì khác mà bạn chưa biết
Ngoài khái niệm môi trường là gì có mấy loại môi trường hiện nay có thể bạn chưa biết. Hãy cùng tìm hiểu các khái niệm môi trường khác trong phần này nhé!
1. Môi trường tự nhiên là gì?
Môi trường tự nhiên là các yếu tố tự nhiên như không khí, nước, đất, âm thanh, ánh sáng, đất, núi, rừng, sông, biển, hồ, sinh vật, hệ sinh thái, cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử, các khu dân cư, khu sản xuất, khu bảo tồn thiên nhiên…
Trong đó, không khí, nước, đất, hệ sinh thái, cảnh quan thiên nhiên…là các yếu tố tự nhiên xuất hiện và tồn tại không phụ thuộc vào con người. Môi trường tự nhiên sẽ cung cấp oxy cho con người để có thể hít thở duy trì sự sống, cung cấp đất để xây nhà, trồng trọt, chăn nuôi…Cung cấp các tài nguyên khoáng sản để chế tạo ra nhiều sản phẩm phục vụ nhu cầu trong cuộc sống. Giúp cuộc sống của con người trở nên sinh động, phong phú hơn.
2. Môi trường nhân tạo là gì?
Môi trường nhân tạo là tất cả các yếu tố do con người tạo ra và bị con người chi phối hoàn toàn. Môi trường nhân tạo là kết quả của sự lao động mà con người đã bỏ công sức để cải tạo, phụ thuộc vào con người. Nếu con người không tác động vào thì các thành phần của môi trường nhân tạo có thể sẽ bị phá hủy.
Ví dụ môi trường nhân tạo tiêu biểu trên thế giới như:
- Khu rừng nhiệt đới của Singapore đã được hình thành dưới dạng một công viên. Đặc biệt bên trong công viên sẽ có các cây xanh tự nhiên mà không thể tồn tại được hay không thể sống được ở quốc gia này.
Xem thêm:
- Kho hạt giống của quần đảo Na Uy được tạo ra và chôn sâu bên trong một ngọn núi tại quần đảo này. Kho hạt giống này là nơi lưu trữ và bảo vệ những hạt giống quý giá trên thế giới để đề phòng những thảm họa không may có thể xảy ra.
3. Môi trường xã hội là gì?
Môi trường xã hội là nơi tạo ra những mối quan hệ giữa người với người. Tại môi trường này những cam kết, các luật lệ, thể chế, ước định, chính trị, lịch sử, kinh tế, giáo dục, pháp luật…ở các cấp khác nhau được áp dụng.
Trong môi trường xã hội sẽ định hướng các hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định để con người có thể phát triển thuận lợi, tạo nên sự phát triển tốt nhất cho toàn xã hội.
Theo một góc nhìn rộng hơn môi trường xã hội là môi trường mà con người là nhân tố trung tâm và chi phối toàn bộ môi trường. Môi trường xã hội xoay quanh con người, lấy con người làm mục tiêu và nguồn sống. Nếu môi trường xã hội tốt thì các nhân tố tạo nên môi trường sẽ hỗ trợ cho nhau, con người phát triển hơn và được hưởng đầy đủ các quyền của mình. Nếu môi trường xã hội xấu thì sẽ nhận được những mặt trái khác đó là các tệ nạn xã hội diễn ra gây ảnh hưởng mất trật tự, an toàn cho cuộc sống.
4. Môi trường sống là gì?
Môi trường sống là không gian sống cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Đây cũng là nơi chứa các phế thải do con người tạo ra từ những hoạt động trong quá trình sản xuất, sinh hoạt. Môi trường sống trong lành sức khỏe con người sẽ được đảm bảo. Môi trường sống ô nhiễm con người dễ phát sinh bệnh tật.
Ngoài ra, môi trường sống được hiểu theo một góc độ rộng hơn bao hàm cả môi trường sống của các loại động vật, sinh vật hay vi sinh vật…cùng tồn tại và sinh tồn trên Trái đất nơi chứa đựng các sự sống nói chung.
Vai trò của môi trường đối với con người như thế nào?
Từ những khái niệm trên ta có thể thấy môi trường có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống của con người. Để đảm bảo sự sống của con người thì môi trường chính là yếu tố đầu tiên và quan trọng bậc nhất bởi:
- Môi trường là nơi chứa các nguồn tài nguyên cần thiết cho con người
Có thể nhận thấy mọi ngành sản xuất đều gắn với các tài nguyên thiên nhiên như:
- Trồng lúa cần có đất nông nghiệp…
- Xây dựng cần có đất đá, xi măng…
- Rừng tự nhiên cung cấp gỗ, nước, bảo vệ sự đa dạng của sinh học, cải thiện hệ môi trường sinh thái.
- Biển cung cấp hải sản, nước…
- Động vật, thực vật cung cấp nguồn lương thực dồi dào phục vụ trực tiếp cho con người.
- Không khí, nhiệt độ, năng lượng mặt trời, …cung cấp nguồn điện năng phục vụ trực tiếp cho con người.
Xem thêm:
- Môi trường là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra
Trong quá trình sinh sống con người gần như thải tất cả các phế thải, rác thải ra ngoài môi trường. Các chất này dưới tác động của các vi sinh vật sẽ phân hủy và biến đổi theo quá trình sinh địa hóa phức tạp dưới nhiều hình thức khác nhau. Có những chất thải có thể tái sử dụng, có những loại lại chuyển hóa sang một dạng thức khác tạo thành các độc tố gây hại cho môi trường sống.
- Môi trường có chức năng lưu trữ và cung cấp các thông tin cho con người.
Môi trường được xem là nơi cung cấp thông tin và lưu trữ thông tin cho con người bởi:
- Lưu trữ và ghi chép các quá trình, lịch sử tiến hóa của vật chất và sinh vật, lịch sử xuất hiện và phát triển văn hóa của loài người.
- Cung cấp không gian, đưa ra các tín hiệu tạm thời báo động sớm các hiểm họa của con người và sinh vật sống trên Trái đất qua các phản ứng sinh lý trước khi xảy ra các hiện tượng thiên nhiên như bão, động đất, núi lửa…
- Cung cấp nguồn lưu trữ cho con người với các nguồn gen, các loài động thực vật, hệ sinh thái tự nhiên và vẻ đẹp, cảnh quan thẩm mỹ, tôn giáo cũng như các văn hóa khác nhau.
- Môi trường có vai trò bảo vệ con người khỏi những tác động từ bên ngoài
Các thành phần trong môi trường có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đời sống cho con người. Ngoài ra còn bảo vệ các sinh vật trên trái đất khỏi những tác động từ bên ngoài như: tầng Ozon trong khí quyển sẽ làm nhiệm vụ hấp thụ và phản xạ lại các tia cực tím bức xạ gây nguy hiểm cho con người từ mặt trời.
Ô nhiễm môi trường là gì?
Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị làm bẩn, đồng thời các tính vật lý, tính sinh học, hóa học của môi trường cũng bị thay đổi. Điều này gây tác hại đến môi trường làm thay đổi ảnh hưởng tới sức khỏe của con người và các sinh vật khác.
Ô nhiễm môi trường chủ yếu do tác động cả con người dưới những hoạt động xả thải từ đời sống, sinh hoạt, sản xuất do con người gây ra. Ô nhiễm môi trường còn do nguyên nhân từ một số hoạt động tự nhiên khác làm ảnh hưởng tới môi trường theo hướng tiêu cực.
Các loại ô nhiễm môi trường hiện nay được phân theo các hình thức sau:
- Ô nhiễm môi trường đất.
- Môi trường nước bị ô nhiễm,
- Ô nhiễm môi trường không khí.
- Ô nhiễm tiếng ồn.
Lý do chúng ta cần bảo vệ môi trường là gì?
Như đã nói môi trường là không gian sống quan trọng của con người, của các loài động vật, thực vật. Nên bảo vệ môi trường chính là bảo vệ lấy sự sống nói chung và bảo vệ đến sự phát triển lâu dài của con người nói riêng.
Bảo vệ môi trường là việc sử dụng hài hòa các nguồn tài nguyên có giới hạn như nước, dầu mỏ, than đá…Đồng thời tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo phù hợp với môi trường sống như năng lượng điện, gió…
Nếu sử dụng nguồn năng lượng không phù hợp sẽ khiến khí thải độc hại làm trái đất nóng lên, dẫn đến tình trạng gây ra các thảm họa thiên nhiên không thể tránh khỏi.
Khi môi trường bị ô nhiễm, cuộc sống của con người lúc này sẽ bị đe dọa. Ô nhiễm môi trường có thể gây ra các tình trạng bệnh tật cho con người, nhiều bệnh có thể sẽ không được chữa khỏi.
Vì vậy, nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo vệ môi trường là điều mà mỗi con người sống trong xã hội không thể bỏ qua. Đó là trách nhiệm chung của tất cả mọi người trên toàn thế giới.
Một số biểu hiện của môi trường đối với sự tàn phá của con người
Một số biểu hiện của môi trường do con người gây ra đã trực tiếp tàn phá nặng nề như:
- Khí hậu, nhiệt độ ngày càng nóng dần lên, các hiện tượng mưa bão, lũ quét xuất hiện thường xuyên do việc chặt phá rừng quá mức gây ra.
- Hàng loạt động vật quý hiếm đã tuyệt chủng hoặc đang có nguy cơ tuyệt chủng.
- Cháy rừng, các hiện tượng phản ứng nhà kính, băng tan, mưa axit…xảy ra do sự khai thác bừa bãi và các nguồn chất thải độc hại do con người thải ra môi trường.
- Tầng ozon, khí quyển bảo vệ trái đất đang dần bị suy yếu nghiêm trọng.
Với tình trạng ô nhiễm môi trường đáng báo động như hiện tại. Muốn môi trường được bảo vệ không phải chỉ là vấn đề về cá nhân hay tổ chức nào đó. Mà cần phải có sự chung tay của tất cả mọi người trên toàn bộ Trái đất. Nếu không được khắc phục kịp thời môi trường sẽ càng ngày càng ô nhiễm dẫn đến những hậu quả xấu. Con người sẽ là người gánh chịu hậu quả đó mà không phải là một ai khác.
Những biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả
Để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường chúng ta cần có những biện pháp bảo vệ môi trường và thực hiện chúng trong thời gian dài, không chỉ ngày 1 ngày 2 mà cần có thời gian dài để làm được điều đó. Các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả được áp dụng nhiều quốc gia hiện nay khá hiệu quả. Trong đó phải kể đến:
Trồng nhiều cây xanh
Cây xanh là nguồn cung cấp oxy cho không khí, hấp thụ khí carbon dioxide, làm giảm hiện tượng xói mòn đất đồng thời cung cấp môi trường sinh thái cho mọi sinh vật sống.
Cây xanh giúp điều hòa không khí, cung cấp cho môi trường sống không khí trong lành. Ở phạm vi nhỏ mọi người có thể thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường như trồng thêm nhiều cây xanh xung quanh nhà để được hưởng không khí trong lành do cây xanh tạo ra. Trong phạm vi quốc gia đối với vấn đề trồng cây xanh luôn được chú trọng, đặc biệt là những vấn đề bảo vệ rừng, trồng cây phủ xanh đất trống đồi trọc.
Sử dụng chất liệu nguồn gốc từ thiên nhiên
Đối với việc sử dụng năng lượng chủ yếu đề cao yếu tố sử dụng các năng lượng tự nhiên. Từ đó, sử dụng nguồn năng lượng từ mặt trời, gió, nhiên liệu sinh học, địa nhiệt là việc thực sự cần thiết. Điều này sẽ làm giảm lượng khí thải độc hại vào không khí, đất và nước.
Thuốc bảo vệ thực vật như thuốc trừ sâu hay các loại hóa chất được sử dụng trong vệ sinh hàng ngày. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây nên các bệnh ung thư, bệnh Parkinson, các bệnh có liên quan đến não. Do đó, nên sử dụng các loại chất liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và bảo vệ môi trường.
Sử dụng nguồn năng lượng sạch
Năng lượng từ mặt trời, từ gió là nguồn năng lượng thiên nhiên vô hạn và cũng là loại năng lượng sạch. Ở mỗi hộ gia đình nên lắp đặt các thiết bị sử dụng nguồn năng lượng này để tiết kiệm chi phí. Thay đổi các thói quen về việc sử dụng các nguồn năng lượng có thể tái tạo. Sẽ giúp giảm thiểu khí thải ra môi trường giúp bảo vệ môi trường tốt hơn.
Việc sử dụng năng lượng sạch cho quá trình sản xuất và tiêu thụ sẽ không phát sinh khí thải độc hại, hay gây ra các hiệu ứng nhà kính như đối với việc sử dụng các nhiên liệu hóa thạch trước đây vẫn sử dụng.
Tiết kiệm điện
Có lẽ bạn chưa biết rằng các thiết bị điện gia dụng nếu vẫn để nguyên phích cắm trong ổ điện khi không dùng sẽ tiêu tốn một lượng điện khá lớn. Bởi ngay cả các thiết bị ở trong các chế độ chờ sẽ làm tiêu hao một lượng điện nhất định. Do đó tốt hơn hết nên rút hết các phích cắm ra khỏi ổ và tắt nguồn tất cả các thiết bị điện nếu không có nhu cầu sử dụng.
Giảm sử dụng túi nilon
Một chiếc túi nilon để có thể tự phân hủy phải mất hàng trăm đến hàng nghìn năm. Nên chúng có thể tồn tại trong môi trường và gây hại cho môi trường. Túi nilon khi lẫn vào đất sẽ làm thay đổi các tính chất của đất gây các hiện tượng xấu: xói mòn đất, làm đất không giữ được dinh dưỡng, ngăn cản sự hấp thụ của oxy qua đất làm ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng.
Hiện nay, Việt Nam đang đứng vị trí thứ 4 trên Thế giới với số lượng rác thải từ nhựa được thải ra môi trường mỗi năm. Với khoảng 730.000 tấn rác đổ ra biển, 100 triệu túi nhựa hàng năm được sản xuất tiêu tốn 12 triệu barrel dầu hỏa.
Do đó, để giảm thiểu lượng túi nhựa này bạn có thể sử dụng thay thế dần bằng các loại túi giấy, túi vải có thể sử dụng nhiều lần. Hạn chế tối đa sử dụng những loại hộp xốp, túi nilon đựng đồ ăn. Điều này sẽ giúp bảo vệ môi trường và bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và gia đình mình.
Tiết kiệm giấy
Giấy được sản xuất từ nguyên liệu gỗ thiên nhiên. Tiết kiệm giấy trong quá trình sử dụng sẽ giúp giảm số lượng cây xanh tiêu thụ. Các biện pháp tiết kiệm giấy bảo vệ môi trường như:
- Sử dụng giấy tiết kiệm giúp cho tần suất chặt phá cây để sản xuất giảm xuống. Từ đó, giảm lượng khí thải ra môi trường giúp bảo vệ rừng tự nhiên và hệ sinh thái rừng ổn định.
- Giảm lượng chất thải rắn ra ngoài môi trường bằng cách tiết kiệm lượng giấy để có thể tái sử dụng khoảng 6 lần trước khi chôn lấp hoặc đốt bỏ. Điều này sẽ làm giảm thiểu lượng nước thải ra ngoài môi trường, đồng thời cải thiện chất lượng nước hiệu quả.
Ưu tiên sử dụng sản phẩm tái chế
Đây là một trong những biện pháp phổ biến và được sử dụng ưu tiên nhiều nhất để giúp bảo vệ môi trường hiện nay. Khi sử dụng cách này có thể tận dụng được lượng chất thải nhựa xả ra ngoài môi trường. Từ đó, tạo ra những sản phẩm mới tiện ích cho cuộc sống.
Ưu tiên sử dụng các sản phẩm tái chế sẽ giúp môi trường được làm sạch hiệu quả, tái sử dụng nguồn tài nguyên đồng thời tạo công ăn việc làm cho người lao động.
Áp dụng các tiến bộ của khoa học
Môi trường sống có ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe của con người cũng như sự phát triển của xã hội. Do đó, áp dụng các tiến bộ của khoa học và công nghệ để bảo vệ môi trường là điều hoàn toàn cần thiết.
Ví dụ sử dụng bóng đèn huỳnh quang thay vì sử dụng bóng đèn dây đốt. Mặc dù so với bóng đèn sợi đốt giá bóng đèn huỳnh quang đắt hơn một chút. Nhưng khi dùng lại bền hơn, tiết kiệm đến 75% điện năng so với bóng đèn bình thường khác. Tuy nhiên, trong bóng đèn huỳnh quang có chứa một lượng thủy ngân nhỏ, không đủ gây hại cho người dùng. Nhưng tích lũy lâu dần vào môi trường sẽ gây hại nếu không được xử lý tốt.
Ở Việt Nam, Thủ tướng Chính Phủ đã phê duyệt các hoạt động này nằm trong nhóm công nghệ ưu tiên trong định hướng phát triển khoa học và công nghệ. Do đó, nước ta đang từng bước ứng dụng các giải pháp khoa học, các kỹ thuật công nghệ cao trong lĩnh vực môi trường để góp phần làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đồng thời bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Xử lý ô nhiễm nguồn nước thải trước khi xả ra môi trường
Đối với các nguồn nước thải cần có các biện pháp xử lý nguồn nước. Tránh tình trạng ô nhiễm nguồn nước thải từ các khu đô thị lớn, khu công nghiệp, nơi xả nước thải nhiều…Để từ đó khắc phục được tình trạng ô nhiễm nguồn nước, góp phần đem lại sự trong sạch cho môi trường sống.
Trên đây là những chia sẻ về môi trường là gì, các khái niệm môi trường liên quan, vai trò của môi trường và những biện pháp bảo vệ môi trường hạn chế được tình trạng ô nhiễm. Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về môi trường xung quanh ta. Hãy cùng chung tay bảo vệ hành tinh để tạo nên một ngôi nhà chung thật sạch đẹp nhé.
