Thiết quân luật là gì? Thẩm quyền ban hành thiết quân luật

Thiết quân luật là gì? Chắc hẳn có nhiều người đã nghe đến cụm từ này nhưng rất ít người có thể hiểu hết ý nghĩa của nó. Trong bài viết dưới đây hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về biện pháp quản lý này nhé.

Thiết quân luật là gì?

Thiết quân luật là kiểm soát, áp đặt bằng quân sự trực tiếp với các chức năng dân sự thông thường hoặc đình chỉ luật dân sự theo chính phủ cũ. Đặc biệt thiết quân luật dùng để đối phó với tình trạng khẩn cấp khi lực lượng dân sự bị áp đảo hoặc ở trong một vùng lãnh thổ đang bị chiếm đóng.

Thiết quân luật là trạng thái kiểm soát, áp đặt bằng quân sự
Thiết quân luật là trạng thái kiểm soát, áp đặt bằng quân sự

Nguyên nhân và tình huống áp dụng lệnh thiết quân luật là gì?

Sau khi tìm hiểu thiết quân luật là gì ở trên, chắc chắn bạn cũng đang thắc mắc không biết nó được áp dụng trong những tình huống nào. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vấn đề này ở dưới đây nhé: 

  • Thiết quân luật được áp dụng tạm thời khi chính quyền dân sự không hoạt động hiệu quả. Trong trường hợp lệnh thiết quân luật phát ra ở mức độ cao nhất, khi đó các sĩ quan quân đội cấp cao nhất sẽ tiếp quản. Họ sẽ nhậm chức hoặc đảm nhận vai trò như thống đốc quân đội hoặc có vai trò như người đứng đầu chính phủ. Theo đó, quân đội sẽ có nhiệm vụ tước hết mọi quyền lực từ nhà điều hành, tư pháp, lập pháp của chính phủ trước đó.
  • Được chính quyền sử dụng để áp đặt cho người dân thực khi thực thi các luật lệ mà họ đã đặt ra. Trong tình huống như vậy có thể xảy ra (như cuộc đảo chính tại Thái Lan vào năm 2006), hay khi bị đe dọa bởi các cuộc biểu tình của nhân dân (ví dụ như cuộc biểu tình ở Thiên An Môn năm 1989 tại Trung Quốc), hoặc nhằm đàn áp các phe đối lập chính trị (như tại Ba Lan năm 1981), hay để ổn định các cuộc nổi dậy (như cuộc khủng hoảng nổi dậy vào tháng 10/1970 tại Canada).
  • Tuyên bố về lệnh thiết quân luật cũng có thể được đưa ra trong trường hợp xảy ra tai nạn về thiên tai lớn. Tuy nhiên, hầu hết ở các nước sẽ sử dụng theo hình thức pháp lý khác gọi là “Tình trạng Khẩn cấp”.
Lệnh thiết quân lập được áp dụng trong những tình huống không thể kiểm soát
Lệnh thiết quân lập được áp dụng trong những tình huống không thể kiểm soát
  • Thiết quân luật cũng được áp đặt trong các cuộc xung đột, chiến tranh tại khu vực đang bị chiếm đóng, nơi không có chính quyền dân sự, nơi là tiền đề gây ra tình trạng người dân bất ổn định. Điển hình đó là hình thức cai trị bằng quân sự, đó là khoảng thời gian tái thiết sau Thế chiến thứ II của Đức và Nhật Bản, hay việc tái thiết lại miền Nam sau cuộc Nội chiến Hoa Kỳ.

Thông thường, việc áp dụng thiết quân luật thường sẽ đi kèm với các lệnh giới nghiêm, giảm quyền về dân sự thông thường của công dân, đình chỉ pháp luật dân sự, giới hạn độ dài thời gian nếu đang trong quá trình xét xử (còn được gọi là quyền bảo hộ nhân thân) và các quy định sẽ có nhiều hình phạt nghiêm khắc hơn so với luật bình thường. Đồng thời, luật quân sự mở rộng, tư pháp quân sự đối với dân thường cũng sẽ được áp dụng. Công dân không tuân theo thiết quân luật, có biểu hiện chống đối có thể sẽ bị đưa ra tòa án quân sự. 

Tại nhiều quốc gia, thiết quân luật còn có các quy định về hình phạt rất cao đó là tử hình đối với một số loại tội phạm nhất định. Dù cho trong luật bình thường không quy định tội phạm hay hình phạt đó ở trong hệ thống của pháp luật không cao đến như vậy.

Thẩm quyền ra lệnh thiết quân luật tại Việt Nam

Với những thông tin bên trên chắc hẳn bạn đã hiểu rõ thiết quân luật là gì rồi đúng không? Vậy thẩm quyền ra thiết quân luật tại Việt Nam như thế nào?

Khi an ninh tại một địa phương nào đó bị xâm phạm nghiêm trọng khiến chính quyền không thể kiểm soát được thì Chủ tịch nước là người sẽ ra lệnh thiết quân luật đó. Theo luật Quốc phòng năm 2018 đã quy định về “Thiết quân luật” tại Điều 21 với nội dung như sau:

  1. Thiết quân luật là biện pháp quản lý của nhà nước, đặc biệt có thời hạn do và do Quân đội nhân dân Việt Nam thực hiện.
  2. Khi an ninh chính trị, trật tự và an toàn xã hội bị xâm phạm ở một ở một số địa phương nào đó khiến chính quyền không thể kiểm soát được tình hình. Lúc này Chủ tịch nước sẽ là người ra lệnh thiết quân luật tại địa phương đó theo đề nghị của chính phủ ban xuống.
  3. Lệnh thiết quân luật sẽ được xác định cụ thể theo từng địa phương ở cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã hay đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt để có các biện pháp và hiệu lực thi hành. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, các tổ chức và cá nhân, các quy tắc trật tự xã hội sẽ được áp dụng thiết quân luật và được công bố trực tiếp, liên tục trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Chủ tịch nước là người có thẩm quyền ra lệnh thiết quân luật
Chủ tịch nước là người có thẩm quyền ra lệnh thiết quân luật
  1. Căn cứ vào lệnh của Chủ tịch nước, quyết định của Thủ tướng Chính phủ  về thiết quân luật, về việc thực hiện lệnh thiết quân luật. Khi đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sẽ là người chỉ đạo, chỉ huy đơn vị Quân đội nhân dân. Đội Dân quân tự vệ tại địa phương sẽ được giao các nhiệm vụ để thực hiện các biện pháp thi hành lệnh thiết quân luật theo quy định của pháp luật đề ra.
  2. Trong thời gian thực hiện thiết quân luật, việc quản lý tại địa phương đó sẽ được giao cho đơn vị quân đội thực hiện. Người chỉ huy của đơn vị quay đội đó sẽ được giao quản lý địa phương, có quyền ra lệnh áp dụng các biện pháp đặc biệt theo quy định tại khoản 6 Điều này. Và các biện pháp cần thiết khác sẽ được áp dụng để thực hiện lệnh và sẽ phải chịu trách nhiệm về việc áp dụng các biện pháp đó. 

Người chỉ huy đơn vị quân đội cũng sẽ được giao quản lý địa phương cấp tỉnh với việc áp dụng thiết quân luật sẽ được quyền trưng mua và trưng dụng tài sản. Việc này sẽ được thực hiện theo đúng quy định của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản.

Các biện pháp thiết quân luật được áp dụng trong thời gian thi hành luật

  1. Những biện pháp đặc biệt sẽ được áp dụng trong thời gian thi hành thiết quân luật gồm:
  • Cấm hoặc hạn chế người, các phương tiện đi lại; hạn chế hoặc đình chỉ các hoạt động diễn ra tại nơi công cộng.
  • Cấm hoạt động biểu tình, bãi thị, đình công, bãi khóa và tụ tập đông người.
  • Cưỡng chế hoặc bắt giữ cá nhân hoặc tổ chức có các hoạt động gây hại đến an ninh, quốc phòng; cưỡng chế phải rời khỏi hoặc cấm được đi ra khỏi nơi cư trú hay một khu vực nhất định.
  • Huy động người, phương tiện của cá nhân, cơ quan, tổ chức khi cần sử dụng.
  • Đối với các loại vũ khí, vật liệu nổ, các công cụ hỗ trợ, chất cháy nổ, chất phóng xạ, chất độc cần có quản lý đặc biệt. Cần kiểm soát chặt chẽ các phương tiện thông tin, hoạt động báo chí, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, các cơ sở in, xuất bản, thu thập, sao chụp và sử dụng thông tin.
  1. Lệnh thiết quân luật và biện pháp đặc biệt ở mọi hoạt động tại địa phương áp dụng thiết quân luật phải tuân thủ theo.
Quy định về biện pháp thiết quân luật rất nghiêm ngặt
Quy định về biện pháp thiết quân luật rất nghiêm ngặt

Xem thêm:

  1. Trong thời gian thi hành lệnh thiết quân luật đối với việc xét xử tội phạm ở địa phương sẽ theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
  2. Khi trật tự an toàn xã hội, tình hình an ninh chính trị ở địa phương sau khi áp dụng thiết quân luật đã ổn định thì Chủ tịch nước sẽ là người ra lệnh bãi bỏ lệnh thiết quân luật theo đề nghị của Chính phủ.
  3. Sau đó, chính phủ sẽ quy định nhiệm vụ, quyền hạn của người chỉ huy trong đơn vị quân đội, tổ chức, cơ quan và địa phương liên quan trong việc thi hành lệnh thiết quân luật hoặc lệnh bãi bỏ thiết quân luật.

Trên đây là bài viết mà chúng tôi chia sẻ các thông tin chi tiết về thiết quân luật là gì. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm cũng như các tình huống áp dụng và thẩm quyền ra lệnh thiết quân luật tại Việt Nam.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *