Hô hấp là gì? Quá trình hô hấp ở động vật và thực vật

Hô hấp là gì? Hô hấp có vai trò gì đối với các loài vật sinh sống trên Trái Đất, trong đó có con người? Để tìm hiểu những chức năng và quá trình hô hấp từ đó giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về cơ thể. Từ đó có những cách phòng chữa bệnh hiệu quả giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân. Dưới đây là những thông tin khái niệm hô hấp và những vấn đề liên quan để bạn tham khảo. 

Hô hấp là gì?

Hô hấp là quá trình xảy ra một chuỗi phản ứng cho phép cơ thể lấy oxy từ bên ngoài đi vào các tế bào trong cơ thể và giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống, đồng thời thải khí các bô níc ra bên ngoài. 

Hô hấp là gì? Quá trình hô hấp diễn ra như thế nào?
Hô hấp là gì? Quá trình hô hấp diễn ra như thế nào?

Quá trình hô hấp sẽ đồng thời diễn ra sự hít vào của oxy và thở ra của cacbonic. Đây là một quá trình sinh hóa trong đó không khí sẽ di chuyển giữa môi trường bên ngoài và các mô của tế bào mỗi loài khác nhau. Thông qua việc oxy hóa các chất dinh dưỡng, sau đó giải phóng chất thải đó cũng được gọi là quá trình trao đổi chất.

Hô hấp ở thực vật là gì?

Theo lý thuyết khái niệm hô hấp ở thực vật lớp 11 cho rằng hô hấp ở thực vật là quá trình lấy oxy bên ngoài môi trường đi vào bên trong cơ thể. Sau đó đào thải ra môi trường bên ngoài khí cacbonic. 

Cụ thể đó là quá trình oxy hóa sinh học của các tế bào sống với các phần tử hữu cơ bị oxy hóa thành CO2 và H2O. Đồng thời quá trình này cũng giúp giải phóng năng lượng và một phần năng lượng này sẽ được tích lũy bên trong ATP. Trong quá trình hô hấp ở thực vật còn có các loại hô hấp cụ thể như:

Hô hấp ở cây xanh là gì?

Hô hấp ở cây xanh chính là quá trình oxy hóa với các phần tử hữu cơ bị oxy hóa sinh học dưới tác động của các enzim. Nguyên liệu của hô hấp trong cây xanh là các glucose với phân tử hữu cơ bị oxy hóa thành CO2 và H2O. Sau đó giải phóng ra năng lượng được tích lũy dưới dạng ATP – đây là một trong những hợp chất tạo nên nền móng cho sự sống của cây xanh đóng vai trò chủ chốt trong hầu hết các quá trình chuyển hóa năng lượng trong mỗi hoạt động sống của cây. 

Quá trình hô hấp của cây xanh là gì? 
Quá trình hô hấp của cây xanh là gì?

Xem thêm:

Thực vật không có cơ quan hô hấp chuyên phụ trách mà chỉ có bào quan thực hiện nhiệm vụ này. Do đó ta có phương trình tổng quát của quá trình hô hấp ở thực vật như sau:

C6H12O6 + 6O2 => 6CO2 + 6H2O + Năng lượng (gồm có nhiệt + ATP)

Khi vào ban đêm, cây xanh hô hấp sẽ lấy oxy từ trong không khí ở nơi nó sống rồi thải ra khí CO2. Nên nếu ta đặt cây trong phòng kín và đóng cửa vào ban đêm thì trong phòng sẽ có rất nhiều khí CO2, khiến người đang ngủ trong phòng đó bị thiếu O2, gây ngạt thở rất nguy hiểm.

Hô hấp thực vật xảy ra ở bào quan nào?

  • Trong giai đoạn đường phân hô hấp thực vật xảy ra ở bào tương.
  • Trong chu trình Crep quá trình hô hấp xảy ra ở chất nền của ti thể.
  • Trong chuỗi chuyền electron quá trình hô hấp sẽ được diễn ra tại màng trong của ti thể.

Vì thực vật không có bộ phận chuyên phụ trách quá trình hô hấp nên mỗi giai đoạn sẽ có một bộ phận liên quan phụ trách. 

Hô hấp sáng nghĩa là gì?

Hô hấp sáng còn được gọi là quang hô hấp xảy ra bên ngoài dưới ánh sáng trong điều kiện cây bị thiếu CO2 và thừa O2 trong lá. Quá trình hô hấp sáng như sau:

Hô hấp sáng sẽ tiêu tốn tới 50% sản phẩm quang hợp và không tạo ra các ATP. Tuy quá trình hô hấp sáng có thể hình thành nên các axit amin như glyxin, serin…Quá trình này thường được diễn ra ở các loài thực vật C3, là loài thực vật có cả 3 bào quan là lục lạp, perôxixôm và cuối cùng là ti thể.

Trên thực tế hô hấp sáng có thể làm giảm 25% hiệu suất quang hợp của thực vật C3 và cacbonic. Nhưng theo một số nghiên cứu gần đây cho rằng hô hấp sáng không hoàn toàn sẽ gây hại cho các cây trồng. Đồng thời nghiên cứu còn chỉ ra hô hấp sáng là điều cần thiết cho cây tăng trưởng và phát triển nhờ tăng hàm lượng nitrat có lợi trong đất. 

Hô hấp hiếu khí là gì?

Hô hấp hiếu khí là quá trình xảy ra khi thực vật trong môi trường có oxy. Hô hấp hiếu khí chỉ thực hiện được khi có sự tham gia của O2 trong hô hấp. Đây cũng là một phần thuộc quy trình hô hấp của cây xanh. 

Hô hấp hiếu khí sinh ra năng lượng cung cấp cho sự sống thực vật
Hô hấp hiếu khí sinh ra năng lượng cung cấp cho sự sống thực vật

Quá trình hô hấp hiếu khí sẽ phân giải nguyên liệu, sinh ra năng lượng cung cấp cho hoạt động sống của cơ thể. Nguyên liệu mà chúng sinh ra sẽ là năng lượng cung cấp cho hoạt động sống của cơ thể. Đó là các nguyên liệu: đường đơn, giai đoạn đường phân cho ra sản phẩm cuối là ATP. 

Hô hấp tế bào là gì?

Hô hấp tế bào là một trong những quá trình phản ứng sinh hóa có thể tạo ra nhiệt độ, năng lượng cho các tế bào sống trong cơ thể của sinh vật. Quá trình hô hấp này sẽ giúp giải phóng các phân tử đường Glucose từ quá trình đồng hóa hoặc dị hóa. 

Hô hấp tế bào diễn ra ở các tế bào nhân thực và toàn bộ quá trình này diễn ra chủ yếu trong ti thể. Có 2 con đường chính khác nhau khi hô hấp tế bào xảy ra:

  • Hô hấp tế bào ở dạng có oxy và được gọi tên là hô hấp hiếu khí.
  • Hô hấp tế bào dạng thiếu oxy sẽ được gọi là hô hấp kỵ khí. 

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng hô hấp cần tới oxy sẽ cho kết quả tạo ra nhiều năng lượng ATP hơn.

Hô hấp ở động vật là gì?

Theo khái niệm hô hấp sinh 11 bài 17 đã chỉ ra rằng hô hấp ở động vật cũng là tập hợp của quá tình mà cơ thể sống sẽ lấy oxy ở bên ngoài vào, oxy vào cơ thể sẽ oxy hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống có thể diễn ra, đồng thời quá trình hô hấp này thải ra khí CO. 

Tuy nhiên, hô hấp ở động vật sẽ khác với thực vật gồm có hô hấp ngoài, hô hấp trong  cũng như quá trình vận chuyển khí giống với cơ thể con người. 

Hô hấp ngoài là gì?

Hô hấp ngoài là quá trình động vật có thể lấy khí oxy từ môi trường ngoài cơ thể, thải ra khí cacbonic từ cơ thể ra môi trường ngoài. Đây là quá trình hô hấp vô cùng quan trọng đối với sự sống bởi lượng oxy cung cấp cho cơ thể cần thiết để lấy năng lượng từ thực phẩm thông qua hô hấp trong hoặc từ các tế bào. 

Quá trình hô hấp của động vật loại bỏ CO2 ra khỏi cơ thể
Quá trình hô hấp của động vật loại bỏ CO2 ra khỏi cơ thể

Ngoài ra, quá trình hô hấp sẽ giúp loại bỏ cacbon dioxide, chất thải từ cơ thể trong quá trình hô hấp từ bên trong. Đồng thời, quá trình này sẽ giúp loại bỏ lượng nước dư thừa ra khỏi cơ thể thông quá quá trình hít thở. 

Như vậy, có thể thấy hô hấp ngoài gồm có 3 bước là: hít vào, thở ra, thời gian nghỉ thư giãn giữa 2 quãng. Hành động hít vào là chủ động còn thở ra là quá trình thụ động của cơ thể động vật. Hơn nữa, 2 quá trình này có liên quan mật thiết với 2 giai đoạn được gọi là thông gió và trao đổi khí. Trong đó, thông khí là sự di chuyển của không khí trong phổi, sự trao đổi khí này sẽ xảy ra khi tại các phế nang của phổi.

Hô hấp trong là gì?

Hô hấp trong là hô hấp tế bào của động vật, là quá trình sản xuất năng lượng thông qua quá trình phân hủy glucose. Do đó, hô hấp trong xảy ra trong các tế bào của cơ thể. Hô hấp trong có thể là hô hấp kỵ khí hoặc là hô hấp hiếu khí. 

Như đã nói trên, hô hấp hiếu khí sẽ cần tới oxy vì trong giai đoạn cuối của hô hấp hiếu khí sẽ nhận các electron cuối cùng. Còn hô hấp kị khí sẽ xảy ra khi môi trường thiếu oxy. Hô hấp hiếu khí nhằm tạo ra nhiều phân tử ATP hơn, trong khi hô hấp kỵ khí lại tạo ra rất ít ATP. 

Hô hấp hiếu khí của động vật có 3 giai đoạn chính và các giai đoạn này có thể diễn ra nối tiếp nhau bằng cách sử dụng các vật phẩm của giai đoạn trước. Vật phẩm đó là chu trình Krebs, quá trình đường phân, các chuỗi vận chuyển điện tử. Quá trình đường phân diễn ra trong tế bào chất, trong khi chu trình Krebs và chuỗi vận chuyển điện tử sẽ xảy ra bên trong ti thể.

Cuối giai đoạn hô hấp hiếu khí sẽ tạo ra tổng 38 phân tử ATP, các phân tử này được cơ thể sử dụng cho hầu hết các hoạt động cần đến năng lượng. Hơn nữa, quá trình hô hấp hiếu khí còn tạo ra carbon dioxide và nước giống như các sản phẩm phụ của giai đoạn này.

Hệ hô hấp ở động vật là gì?

Căn cứ theo chức năng trao đổi khí có thể phân hệ hô hấp của động vật ra làm 4 hình thức. Đó là: hô hấp thông qua bề mặt cơ thể (bề mặt da), hô hấp qua hệ thống ống khí (phế quản, khí quản, một bộ phận trong tai), hô hấp dùng mang, mang phụ, hô hấp phổi, cơ hoành.

Hô hấp qua bề mặt cơ thể

Những động vật hô hấp qua bề mặt cơ thể đó là các động vật đơn bào hoặc đa bào có tổ chức cấp thấp nhưng giun dẹp, ruột khoang, giun tròn…

Hô hấp qua hệ thống ống khí

Một số loài động vật sống trên cạn sử dụng hệ thống ống khí để hô hấp như côn trùng…Hệ thống ống khí thường có cấu tạo gồm các ống dẫn chứa không khí, được phân nhánh nhỏ dần với các ống nhỏ nhất sẽ tiếp xúc với tế bào của cơ thể. Hệ thống ống khí này sẽ thông ra bên ngoài qua các lỗ thở. 

Côn trùng hô hấp nhờ hệ thống ống khí
Côn trùng hô hấp nhờ hệ thống ống khí

Hô hấp bằng mang

Hô hấp bằng mang thường gặp những loại động vật sống trong môi trường nước như cá, các loại động vật thân mềm ( ốc, trai…) các loài chân khớp (tôm, cua…).

Hô hấp bằng phổi

Động vật hô hấp bằng phổi thường sống trên cạn thuộc các lớp bò sát, thú, chim (trong đó con người cũng hô hấp thông qua phổi) có cơ quan trao đổi khí đó là phổi. Không khí ở bên ngoài đi vào và ra qua đường dẫn khí (khoang mũi, khí quản, phế quản, hầu).

Ngoài ra, có một số loài lưỡng cư sống trong cả môi trường nước và môi trường cạn nên sẽ trao đổi khí thông qua da và phổi. Hơn nữa, chim ngoài việc sử dụng hệ thống túi khí cũng hô hấp nhờ phổi. Trong đó, phổi của chim sẽ được cấu tạo từ những ống khí được mao mạch bao xung quanh. Nhờ hệ thống túi khí này nên khi chim hô hấp hít khí vào đều có không khí chứa nhiều oxy đi qua phổi. Nên có thể khẳng định rằng chim chính là động vật trên cạn có thể trao đổi khí hiệu quả nhất. 

Hô hấp bằng phổi của các loài thú thường chứa nhiều phế nang với bề mặt khá mỏng và được bao bọc bởi mạng lưới mao mạch dày đặc. Giúp loài thú trao đổi hô hấp qua phổi dễ dàng hơn, cung cấp nhiều oxy cho cơ thể hiệu quả. 

Đối với các loài lưỡng cư sự thông khí ở phổi nhờ có sự nâng lên, hạ xuống qua cửa thềm miệng. Còn với loài bò sát, loài thú, chim chủ yếu do sự co dãn của các cơ hô hấp khiến thể thích của khoang bụng hay lồng ngực thay đổi.

Hô hấp đóng vai trò gì, có quan trọng không?

Hô hấp đối với con người

Hệ hô hấp trong cơ thể con người đóng vai trò rất quan trọng với cơ thể sống. Đó là quá trình cung cấp khí oxy cho các tế bào và đồng thời đào thải CO2 ra khỏi cơ thể. Hoạt động hô hấp không chỉ cung cấp oxy cho cơ thể mà còn giúp oxy hóa các chất dinh dưỡng từ đó tạo năng lượng cho cơ thể sống hoạt động bình thường.

Con người khi hô hấp dựa theo các cơ trong hệ và sự hoạt động của lồng ngực làm thay đổi thể tích của lồng ngực. Điều này giúp tạo ra không khí mới cho phổi liên tục. Nhờ đó sự hít vào, thở ra của con người trở nên dễ dàng hơn, diễn ra một cách tự nhiên. 

Hô hấp đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể sống, thực vật trên Trái Đất
Hô hấp đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể sống, thực vật trên Trái Đất

Đối với thực vật

Hệ hô hấp không chỉ có ở con người, ở các loài động vật mà thực vật cũng cần có hệ hô hấp để duy trì sự sống. Trải qua quá trình hô hấp thực vật sẽ giúp phân hủy các chất hữu cơ, giải phóng năng lượng dưới dạng chủ yếu là ATP. 

Năng lượng tích lũy qua ATP sẽ được dùng để vận chuyển các chất trong cây, giúp cây sinh trưởng tốt hơn, tổng hợp các chất hữu cơ, sửa chữa, củng cố lại những hư hại của tế bào…Như vậy, có thể thấy vai trò quan trọng của hệ hô hấp với thực vật, giúp thực vật có thể duy trì đời sống.

Như vậy, với những chia sẻ về hô hấp là gì, quá trình hô hấp ở thực vật, động vật diễn ra như thế nào? Hy vọng những thông tin bổ ích mà chúng tôi cung cấp trên đây sẽ giúp bạn có thể hiểu và nắm được kiến thức sinh học lớp 11, cũng như các diễn biến của quá trình hô hấp động vật, thực vật. Từ đó, đạt được nhiều điểm cao hơn trong học tập và có thể vận dụng sự hiểu biết của mình vào trong đời sống hàng ngày.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *